یکی از خصوصیاتی که از هنگام تولد باید پایه آن گذاشته شود خودیابی و اعتماد به نفس است. کودکی که متولد               می‌شود به تدریج به وجود خود پی می‌برد، نیازهای خود را احساس می‌کند و برای بر آورده شدن آن جز گریه                کاری نمی‌تواند انجام دهد. مادر این وجود عزیز را در آغوش می‌گیرد  و با نگاه خود، گرمای تن خود، مهربانی و لالایی خود، شیر و دیگر خدمات ،او را بهره مند می‌سازد، تا کم‌کم کودک رشد می‌کند در طول دوره رشد همزمان با پیدایش توانایی‌ها، مادر باید به امر خوداتکایی کودک هم توجه داشته باشد یعنی کم کم اجازه دهد که بعضی از کارهای معمولی را که کودک قادر به انجام آنست خود انجام دهد و پس از انجام او را تشویق کرده و به او پاداش‌های کوچک بدهد. به تدریج که کودک بزرگتر می شود مسئولیتهای بیشماری به او واگذار شود واز ایجاد اضطراب و نگرانی و ترس در او خودداری گردد.

به این ترتیب کودک به توانایی های خود پی برده و به خود اعتماد و اطمینان پیدا می‌کند رعایت کلیه نکات ذیل باعث خواهد شد که فرد در برخورد با موفقیت‌های تازه دچار دلهره و هراس نشود، دست و پای خود را گم نکند و به جای آنکه بگوید نمی توانم بگوید : من میتوانم .

راستی تا بحال فکر کرده‌اید چرا در بعضی از جوامع غربی آزاد، انسانها اهل جسارت و ریسک هستند و خطر کردن را دوست دارند. در چنین جوامعی برای تربیت کودکان در خانواده  ومدرسه، رفتارهای زیر وجود ندارد.

عوامل بازدارنده در رشد اعتماد به نفس کودکان :

• 1-اضطراب مادران و پدران
• 2-ترساندن کودک از دیو و جن و غول و مار و موش و گرگ و سگ و گربه و پلیس و دکتر و معلم و ......
• 3-عدم وجود فرصت های مناسب برای خودنمایی کودک مثل این جمله ها : تو هنوز بچه‌ای، بچه جلو بزرگتر نباید صحبت کند، به تو مربوط نیست، آنجا جای بچه‌ها نیست، پا توی کفش بزرگترها نکن، به شماره ربطی ندارد.
• 4-کوچک کردن فرزندان و ایجاد احساس حقارت در آنان.
• 5-تک فرزندی و عدم معاشرت با دیگران که در نتیجه شخصیت کودک به طور طبیعی رشد نمی‌کند و غالباً از خود شخصیتی دروغین می سازند (افراد خود شیفته).
• 6-خجالتی بارآوردن کودکان به علت تهدید، تنبیه، تحقیر، توهین و تبعیض.
• 7-پنهان کار بار آوردن کودکان، مضطرب کردن آنان مقایسه کردن ایشان با دیگران.
• 8-ترساندن کودکان در جمع و جداسازی او از گروه و جامعه.
• 9-عادت نداشتن به شکست و ترساندن او از شکست.
• 10- جلوگیری از جنب و جوش و فعالیت کودک و آزاد بار نیامدن او (گوشه‌گیری و بی جنب و جوشی و ساکت بودن و مطرح نکردن خواسته‌ها را حسن کودک می دانند).
• 11- عیب گیری دائمی از کودک.
• 12- بیماری مداوم کودک و نقص عضو و ناتوانی های بدنی .
• 13- ناکامیها و محرومیتهای کودک.
• 14- شکستهای پی‌درپی و غیرقابل تحمّل.
• 15- فشار زیاد، وظایف متعدد و فراوانی و بزرگی مشکلات بیش از حد توانایی‌های کودک.
• 16- وجود تبعیض در خانواده و تمرکز روی یک از فرزندان و غفلت از فرزندان دیگر.
• 17- بزرگ کردن ضعف‌های کودک و بیان دائمی آن بدون آنکه از محاسن او سخنی بگوییم.
• 18- بیان معایب کودک و نوجوان در جمع مخصوصاً نزد کسانی که عضو خانواده نیستند.
• 19-استبداد و سخت‌گیری والدین.
• 20- مراقبت‌های شدید و بی مورد والدین که ایجاد وابستگی می کند.
• 21- سرزنش‌های شدید نزد دیگران.
• 22- سپردن کودک به معلمان و مدارس سخت گیر و مستبد.
• 23- زندگی نکردن در جامعه آزاد، عادل، قانونمند و اخلاقی.

هرگاه موارد فوق را در مورد کودکان رعایت کنیم و از انجام دادن پرهیز نموده و رفتارهای خلاف آن را از خود نشان دهیم به داشتن فرزندی دارای اعتماد به نفس کافی افتخار خواهیم کرد.

راههای ایجاد اعتماد به نفس در نوجوان :  

آنچه در ذیل می خوانید کوششهایی است که باید برای ایجاد اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان باید صورت پذیرد.

1- آموزش و تشویق.

2- شرکت در جامعه و فعالیت در جمع، سخن گفتن در جمع، استقلال در تصمیم‌گیری در امور شخصی، ارزیابی خویشتن و رفع نقاط ضعف رفتاری خود، شرکت در فعالیت گروهی و اجتماعی، تعاونی و امداد رسانی.

 3- انتقادپذیری و کوشش در رفع معایب خود و تبدیل این عیوب به رفتارصحیح و یا کنار گذاشتن بعضی از رفتارهای ناصحیح.

4-  پذیرش واقعیت‌ها : اینکه من این حسن‌ها را دارم و این عیب‌ها را دارم که باید سعی کنم اگر عیب‌ها رفع شدنی است آن را رفع کنم.

5- اقدام برای کسب شیوه‌های مهارت و موفقیت از طریق آموزش و شرکت در کلاسهایی که این نوع آموزش‌ها را عرضه می‌کنند.

6- پیش قدم شدن در انجام کارها و فعالیتهای آموزشی و شرکت در بحثهای کلاسی و گروهی.

7- خودکفا بارآوردن خود و انجام کارهای مربوط به خود و حتی کمک به اعضاء خانواده و فامیل و دوستان و                   هم وطنان.

8-  داشتن برنامه برای زندگی و تعیین ساعات فعالیت و ورزش و کلاس و خواب و خوراک و انجام و منظم آن.

9- استقبال از مشکلات و اندیشیدن به راه حل آنها بدون کمک گرفتن از دیگران.

10- توجه به وضع جسمی از نظر ظاهر و لباس و آرایش و پاکیزگی.

11- پرهیز از انزوا و شرکت در ورزشهای جمعی مثل والیبال، بسکتبال و فوتبال.

12- امید به آینده و شاد بودن و توکّل به خداوند و اعتماد به توانایی‌های خویشتن و اینکه فردا روز دیگری خواهند بود.

13- دوری از وابسته شدن به دیگران و اینکه : کس نخارد پشت من / جز ناخن انگشت من.

14- دوری از بدبینی و نا امیدی حتی هنگام شکست .

15- پرهیز از خستگی، بی‌خوابی، اندیشه‌های غلط، اضطراب و افسردگی .

16- نقش والدین و معلمان در پرورش اعتماد به نفس بسیار مهم است و ما به عنوان پدر و مادر یا معلم وظیفه داریم که به فرزندان پرواز بیاموزیم و در راه آموختن مجموعه توانایی‌ها، صبور و بردبار باشیم و هیچگاه از کار و وظیفه‌ای که داریم احساس خستگی نکنیم.

آنچه که موجب رشد کودک و نوجوان می شود فراهم کنیم و از رفتارهایی که موجب ضعف اعتماد به نفس فرزندان می شود بپرهیزیم این موارد فهرست وار بیان شد و امید که در هر حال آنها را به کار ببریم.